Czy mamy poczucie, że wiele w naszym mieście zależy właśnie od nas, że nasz głos ważny jest nie tylko podczas wyborów, ale zawsze? To, że wrzuciliśmy kartkę do urny nie znaczy, że na kolejne cztery lata mamy spokój i na to, co władza w mieście robi lub czego nie robi, nie mamy wpływu. To nie prawda, mamy, a przynajmniej powinniśmy mieć wpływ.

Demokracja to system polityczny, w którym rządzą ludzie. Należy zatem pamiętać o formie, w jakiej obywatele mogą wyrażać swoje opinie. Jedną z możliwości aktywnego udziału obywateli w procesie decyzyjnym jest konsultacja społeczna. Nie we wszystkich jednak przypadkach wyniki konsultacji społecznych są wiążące dla władz. Konsultacja społeczna jest warunkiem koniecznym podjęcia decyzji o uchwaleniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zmianie granicy gminy lub utworzenia jednostki pomocniczej, czyli dzielnicy, sołectwa lub osiedla. W pozostałych przypadkach zasięgnięcie opinii społeczeństwa jest fakultatywne. Aktywny udział społeczności w stanowieniu prawa sprzyja jego akceptacji, a co za tym idzie – jego przestrzegania.

Konsultacja społeczna jest jedną z form aktywnego udziału ludzi w procesie decyzyjnym

Właśnie konsultacja społeczna jest jedną z form aktywnego udziału ludzi w procesie decyzyjnym. Żeby była ona właściwie przeprowadzona, konieczne jest, aby odbyła się zgodnie ze standardami wyznaczonymi przez Komisję Europejską. Przede wszystkim ważne jest, by wszyscy uczestnicy dyskusji mieli rzetelne informacje na temat omawianego problemu. Uczestnikami rozmowy powinny być wszystkie grupy zainteresowane poruszaną kwestią. Wskazane jest również, by z przebiegu konsultacji społecznych został sporządzony raport odzwierciedlający ich przebieg oraz postanowienia końcowe. Szczególnej uwagi wymaga fakt, że strona reprezentująca władzę ma od początku pewną przewagę nad stroną społeczną. Należy zatem przez dobór argumentów zadbać o to, by konsultacja społeczna nie stała się fikcją, ponieważ interesy społeczeństwa i przedstawicieli władzy są często rozbieżne.Wypracowywane rozwiązania powinny uwzględniać stanowiska obu stron, ponieważ rozwiązania kompromisowe gwarantują większy poziom akceptacji podejmowanych decyzji.

Rady wielu polskich miast, m.in. Łodzi, Słupska, Krakowa przegłosowały regulamin konsultacji społecznych. Mieszkańcy uzyskali w ten sposób prawo opiniowania nawet tak poważnych dokumentów, jak budżet miasta

– Bywa też tak, że władze lokalne wiedzą lepiej i nie widzą potrzeby, aby słuchać swoich mieszkańców. To samo można powiedzieć o Sejmie, partiach czy rządzie. Tak jest. Nie jest tak wszędzie, ale bywa tak dość często. Nic dziwnego, że w takiej sytuacji tworzą się podziały na „oni” i „my”. A przecież samorząd to władza publiczna. Teraz jest czas na budowę infrastruktury zaufania publicznego. I nad tym trzeba pracować z organizacjami samorządowymi – podkreślał prezydent Bronisław Komorowski podczas obrad II Ogólnopolskiego Kongresu Regionów „Samorząd – Inwestycje – Rozwój”.

Rady wielu polskich miast, m.in. Łodzi, Słupska, Krakowa przegłosowały regulamin konsultacji społecznych. Mieszkańcy uzyskali w ten sposób prawo opiniowania nawet tak poważnych dokumentów, jak budżet miasta. W niektórych gminach powołano podkomisje rad, które zajmują się organizacją bieżących spotkań, informowaniem mieszkańców i wszelkimi innymi sprawami, które związane są z udziałem mieszkańców w życiu gminy. Może nasza rada utworzy taką komisję ds. demokracji obywatelskiej?

Wydaje się naturalne, że im mniejszy obszar administracyjny, tym częstsze powinny być konsultacje społeczne. Po pierwsze dlatego, że łatwo zebrać wszystkie zainteresowane grupy, po drugie – decyzje zapadające na szczeblu lokalnym często regulują problemy związane z codziennym funkcjonowaniem mieszkańców. Zatem decyzje zapadające na poziomie gminnym powinny najczęściej być efektem tego typu konsultacji społecznych. Pozostaje tylko kwestia rzeczywistych chęci członków małych społeczności do aktywnego udziału życiu wspólnoty.

Dobrym przykładem konsultacji społecznej na terenie naszej gminy jest społeczna dyskusja na temat budowy skateparku. Ciekawa jest również sama Społeczna Inicjatywa Młodzieży, której celem jest doprowadzenie do wybudowania skateparku. W związku z pojawianiem się różnych opinii na temat tej inicjatywy konieczne było zorganizowanie społecznej dyskusji wokół problemu. Nie wiemy, jaki będzie efekt podjętych działań, ale pomysły, które wywołuje dyskusja o skateparku, mogą świadczyć o tym, że będzie to przykład nowoczesnego rozstrzygnięcia spornej sprawy.

Im mniejszy obszar administracyjny, tym częstsze powinny być konsultacje społeczne

Lista ważnych problemów do zrealizowania w naszej gminie jest bardzo długa. Wiadomo, że trudne tematy wywołują nie tylko dyskusje polityczne, ale także spory między mieszkańcami. Konsultacje społeczne są dobrą formułą, która pozwala zażegnać powstałe konflikty. Zatem skoro polski system prawny przewiduje taką możliwość, trzeba z niej korzystać. Pamiętać jednak należy o jednym, niezbędnym do prowadzenia dyskusji warunku: jest nim dobra wola wszystkich zainteresowanych sprawą stron. Pamiętać o tym trzeba przede wszystkim dlatego, że brak chęci do osiągnięcia konsensusu w dyskusji może doprowadzić do paraliżu decyzyjnego. A przecież nie o to chodzi w rozmowach o sprawach ważnych dla lokalnej społeczności.