30 września br. uczniowie z Zespołu Szkół nr 2 im. Stefana Żeromskiego w Konstancinie-Jeziornie rozpoczęli warsztaty w ramach „Szkoły Dialogu” – programu edukacyjnego Fundacji Forum Dialogu Między Narodami, objętego honorowym patronatem ministra edukacji narodowej. Fundacja Forum Dialogu Między Narodami jest organizacją pozarządową zajmującą się od ponad 10 lat działalnością na rzecz zbliżenia pomiędzy Polakami a Żydami, przeciwdziałaniem przejawom antysemityzmu i ksenofobii, a także edukacją na rzecz tolerancji. Do tegorocznej edycji programu zaproszone zostały szkoły z ponad 40 miejscowości w całej Polsce.

„Szkoła Dialogu” to program realizowany od 2008 r., którego celem jest poszerzanie wiedzy uczniów na temat wielowiekowej obecności Żydów w Polsce oraz ich wkładu w rozwój społeczny, kulturalny i gospodarczy naszego kraju. Oparty jest on na przekonaniu, że wiedza, zrozumienie i dialog to klucz do przełamywania barier. Uczestniczące w projekcie szkoły otrzymują tytuł „Szkoły Dialogu”.

Podczas warsztatów uczniowie poznają szereg zagadnień związanych z kulturą i tradycją żydowską. Następnie efekty tych spotkań zaprezentują przygotowując wycieczkę upamiętniającą przedwojenną historię ludności żydowskiej Konstancina-Jeziorny. Przed II wojną światową Konstancin i Jeziorna stanowiły dwie administracyjnie osobne miejscowości. Należy wspomnieć, że Żydzi zamieszkiwali głównie tę drugą. Źródła wskazują, że Żydzi pojawili się w Jeziornie w XIX w. Po I wojnie światowej mieszkało tu ponad 300 przedstawicieli tej społeczności.

W 1939 r. liczba żydowskich mieszkańców Jeziorny wynosiła ok. 450, co stanowiło 53 proc. ogółu mieszkańców. Miejscowi Żydzi trudnili się głównie handlem, zarówno stacjonarnym, jak i obnośnym oraz rzemiosłem, chociaż byli wśród nich również przedstawiciele inteligencji – lekarze i adwokaci. Mały sztetl mieścił się w rejonie ul. Bielawskiej. Tu pomiędzy ulicami Nadbrzeżną i Zgoda wybudowano drewnianą synagogę, tzw. synagogę na błotach.W latach 30. wzniesiono kolejną, tym razem murowaną. Mieściła się ona na rogu ulic Warszawskiej i Bielawskiej. W pobliżu stała także mykwa, której budynek zachował się do dziś.

W miejscowości funkcjonowała również drewniana bożnica, na przeciwko której mieszkał prezes kahału Abram Konigstein. Żydzi z Konstancina i Jeziorny byli chowani w Piasecznie, chociaż wydaje się, że niegdyś w planach było utworzenie kirkutu również bliżej tych miejscowości. Po wybuchu II wojny światowej tutejsi Żydzi zostali przetransportowani do getta warszawskiego. Istnieje wiele udokumentowanych przypadków ratowania konstancińskich Żydów. Z relacji wynika również, że stosunki między żydowskimi a nieżydowskimi mieszkańcami naszej gminy były przed wojną bardzo dobre.

W Konstancinie-Jeziornie przy ul. Bielawskiej 10a zachował się parterowy budynek mykwy, wzniesiony ok. 1920 r., który został w 2010 r. wpisany do rejestru zabytków. Przy ul. Koziej 3 zobaczyć można drewniany dom mieszkalny, należący przed wojną do Icka Lichtensztejna.

Uczniowie zapewne uwzględnią te miejsca w przygotowanej przez siebie trasie spaceru. Po zakończeniu cyklu warsztatów będą mieli okazję poprowadzić wycieczkę po raz drugi, dla samodzielnie określonej grupy mieszkańców. Sprawozdanie z niej weźmie udział w konkursie, którego wyniki zostaną ogłoszone na przełomie grudnia 2013 r. i stycznia 2014 r. podczas uroczystej Gali „Szkoły Dialogu”. Terminy warsztatów: 31 października i 8 listopada. Więcej informacji o fundacji i programie „Szkoła Dialogu” na stronie internetowej www.dialog.org.pl. Kontakt: Ola Tomaszewska, e-mail: ola.tomaszewska@dialog. org.pl, tel.: 22 827 22 07.